På veg opp til Slottet, passerer barnetoget statuen av Karl Johan. Han var konge i Noreg og Sverige frå 1818 til 1844.
I dag er Slottet og Karl Johans gate nokre av dei fremste symbola for 17. mai-feiringa i Noreg.
Men skrur me tida tilbake 200 år, ville Karl Johan forby nordmenn å feira 17. mai. I 1829 sende han til og med soldatar for å stansa feiringa!
For å forstå konflikten rundt 17. mai, må me tilbake til 1814. I januar 1814 måtte Danmark avstå Noreg til den svenske kongen. I Noreg vart nyheita møtt med misnøye. Mange ønskte heller at Noreg skulle styra seg sjølv.
Derfor møttest 112 menn på Eidsvoll for å skriva ei grunnlov for Noreg. Den 17. mai var dei ferdige og valde den danske prinsen Christian Frederik til norsk konge.
Men Christian Frederiks regjeringstid vart kort. svenskekongen Karl XIII og tronarvingen hans Karl Johan, nekta å akseptera norsk sjølvstende. 26. juli 1814 angrep svenske troppar Noreg.
Krigen vart kort. Den svenske hæren var overlegen. Berre to veker seinare vart det innleidd fredsforhandlingar i Moss.
Gjennom hausten 1814 forhandla Noreg og Sverige om korleis 17. mai-grunnlova kunne tilpassast ein union med Sverige.
Den nye grunnlova vart underteikna 4. november. Her måtte Noreg akseptera ein svensk konge, men fekk behalda mellom anna Stortinget. Alt i alt fekk Noreg større fridom enn landet hadde hatt under Danmark.
Fire år seinare, i 1818, overtok Karl Johan trona i Sverige og Noreg.
Sjølv om han hadde late nordmennene behalda store delar av 17. mai-grunnlova, ønskte han inga feiring av 17. mai.
Karl Johan oppfatta feiring av 17. mai som anti-svensk og ei skjult hyllest til den danske rivalen sin Christian Frederik. Karl Johan ville heller at nordmenn skulle feira nasjonaldag 4. november.
Men i Noreg føretrekte folk 17. mai. I åra etter 1814 feira mange Grunnlova på denne dagen, sjølv om kongen trua med å trekkja våpen.
I 1828 var Karl Johan sjølv til stades i Christiania i mai. Med seg hadde han ei kunngjering med forbod mot å feira 17.mai-grunnlova.
Stortinget lét seg pressa, og vedtok einstemmig å ikkje feira 17. mai det året.
17. mai 1829 skulle bli den mest dramatiske feiringa. Trass i åtvaringar, samla folk seg fleire stader i byen. Stemninga var anstrengd, særleg i Christiania.
Folk trassa truslane til politiet, og feira Grunnlova med hurrarop og songar. Fleire vart arresterte. På Stortorget samla fleire hundre menneske seg, før dei la i veg mot Vaterlands torg.
skroll 3
Då gjorde Karl Johan alvor av truslane sine og sende soldatar inn i folkemengda.
Mange vart slått med geværkolbar og ridd overende av kavaleriet.
Ein av dei var den 20 år gamle diktaren Henrik Wergeland, som fekk uniformsjakka si spjært opp av eit sabelhogg.
Torgslaget vart i ettertida rekna som ein skandale. Det var det kraftigaste angrepet mot fridommen til borgarane sidan 1814.
Samtidig bidrog Karl Johans motstand til å gjera 17. mai endå viktigare for nordmenn. Sjølv om Karl Johan aldri anerkjende 17. mai, var det fleire og fleire som markerte dagen, og i 1836 inviterte Stortinget for første gong til 17. mai feiring.
