Ein same på Nordlysstasjonen i Kautokeino i 1882.
Foto: Svein Erik Furulund / Aftenposten
Tenk om staten ikkje ville at du skulle vere deg?
Kva gjer deg til deg? Korleis ville det ha vore dersom nokon tvinga deg til å gje slepp på ein del av identiteten din? Og kva om dei som tvinga deg, var Stortinget?
Stortinget ville fornorske urfolk og minoritetar
Frå 1852 vedtok norske myndigheiter, med Stortinget i spissen, mykje som tvinga urfolk og andre minoritetar til å bli meir «norske».
Samar, norskfinnar/kvenar og skogfinnar vart alle ramma av det som i dag blir kalla fornorskingspolitikk. Ein del av identiteten deira vart stolen frå dei.
Grunnen til at staten gjorde det, var at dei ville byggje ein norsk nasjon. Dei ville at alle skulle snakke det same språket, dele den same kulturen og ha like verdiar.
Anna Aslaksdatter Gaup og Anna Johnsdatter Somby, bildet teke ca. 1882.
Foto: Sophus Tromholt/UiB
Motstandskamp mot staten
Fornorskingspolitikken møtte mykje motstand blant dei som vart påverka av han. Denne motstandskampen har vore viktig for norsk likestillingspolitikk og minoritetars rettar i Noreg i dag.
Språk var ein viktig del av fornorskinga. Frå 1850-talet skulle all undervisning på skulen gå føre seg på norsk, og ikkje samisk eller kvensk. Dette vart møtt med sterke protestar frå mange samiske og kvenske lærarar.
Nokon trassa regelverket og underviste på språket sitt, og foreldre trua med skulestreik. Likevel er fleire av desse språka no nesten utrydda.
Samar sveltestreikar framfor Stortingsbygningen i demonstrasjon mot utbygging av Alta-vassdraget i 1979.
Foto: Ivar Aaserud
Også utvinning av naturressursar har gått ut over urfolks levesett. Samiske protestar mot utbygging av Alta-vassdraget var ei viktig årsak til etableringa av Sametinget i 1989.
Fornorskingspolitikken blir granska
I 2017 bestemde Stortinget at konsekvensane av fornorskingspolitikken skulle undersøkjast. Stortinget ønskte også å få forslag til tiltak for forsoning mellom den samiske befolkninga og staten.
Sannings- og forsoningskommisjonen undersøkte alt frå skulegang, religion, bustad og naturressursar. I rapporten sin viser dei korleis urfolks kultur og identitet vart ramma av fornorskingspolitikken.
Men rapporten framhevar også at diskriminering mot samar, norskfinnar/kvener og skogfinnar framleis går føre seg, og at mange i Noreg har fordommar mot desse og andre minoritetar.
Oppgåver om fornorskingspolitikken
Under finn du tre oppgåver om ulike delar av fornorskingspolitikken, som alle tek utgangspunkt i rapporten til Sannings- og forsoningskommisjonen. Gå saman i par og vel éin av dei.
