Gå til innhold/innhald
Til forsiden
Illustrasjon av stortingsbygningen og spørsmålstegn i sirkler.
Illustrasjon: Stortinget

100 viktige spørsmål i norsk politikk

Kva handlar norsk politikk om? Dersom du synest det er vanskeleg å forstå politikk, er du ikkje åleine. I denne oversikta samanfattar vi kva norsk politikk handlar om gjennom 100 spørsmål.
  • VGS
  • TEKST
  • OPPGÅVE
  • 60 min
  • VGS

Lærerveiledning

Gi elevene et raskt overblikk over hva norsk politikk handler om! De fleste politiske diskusjoner har flere sider. I et demokrati er det viktig å løfte ulikhetene fram i samtalen.

Om opplegget

En av de viktigste årsakene til at mange unge lar være å stemme, er at de syns det er vanskelig å forstå hva politiske spørsmål handler om. Formålet med denne oversikten, er å gi en rask innføring i mange av de mest sentrale spørsmålene i norsk politikk.

Elevene kan klikke seg gjennom og lese beskrivelser av ca. 100 spørsmål, fordelt på 10 ulike temaer. Alle spørsmålene forklares med to-tre faktasetninger, og deretter to-fire avsnitt som oppsummerer ulike synspunkter.

Videre arbeid

De fleste politiske diskusjoner har flere sider. I et demokrati er det viktig å løfte ulikhetene fram i samtalen. Vi håper denne oversikten kan bidra til nettopp det.

Oversikten kan fungere sammen med andre av våre undervisningsressurser. Her er noen forslag:

Kva er viktig for deg?

Nokre politiske spørsmål er store, andre er små. Noko politikk synest veldig godt, medan noko er nesten usynleg. Til saman er samfunnet fylt av hundrevis av politiske spørsmål, som politikarane bestemmer over.

Alle politikarar vil gjere samfunnet betre, men er ofte usamde om korleis. Kva er den mest rettferdige fordelinga av gode og byrder? Kva tiltak er nødvendige for å oppnå det ein ønskjer seg?

I menyen over kan du klikke på ulike politikkområde, for å lære meir om desse.

Kva er viktigast for deg?

Sjølv om dei aller, aller fleste seier at dei gjerne vil bruke stemmeretten sin, lèt ganske mange vere å stemme når det er val i Noreg. Særleg blant unge er valdeltakinga lågare enn mellom anna.

Kor mange bruker stemmeretten sin?

Valdeltakinga, altså kor mange som bruker stemmeretten sin, er ulik ut i frå kor gammal ein er. Her er tala frå stortingsvalet i 2021:

  • 18-19 år: 71,7 %
  • 20-24 år: 65,4 %
  • 25-44 år: 72 %
  • 45-66 år: 82,3 %
  • 67-79 år: 85 %
  • 80 år eller eldre: 70,3 %
  • Tilsammen: 77,2 %

I verda varierer valdeltakinga ganske mykje. Den er høg i Noreg samanlikna med mange land, samtidig har ho ofte vore dårlegare enn til dømes i Sverige og Danmark:

  • USA (2024): 63,7 %
  • Storbritannia (2024): 59,76 %
  • Sverige (2022): 84,21 %
  • Danmark (2022): 84,16 %

Nokre av dei vanlegaste grunnane til at folk lèt vere å stemme, er fordi ein synest det er vanskeleg å forstå politikk, eller fordi ein ikkje ser forskjell på partia.

For å komme over denne terskelen, kan det vere nyttig å spørje kva som er viktig for deg? Kva saker bryr du deg mest om?

Soldater står i snøen med fjell i bakgrunnen.
Forsvar og tryggleik er ei av dei viktigaste sakene for veljarane i 2025.
Foto: Sondre Mosdal / Forsvaret
En vindpark på havet med en båt som kjører mellom vindturbiner.
Ved valet i 2021, var miljø den saka flest synest var viktigast.
Foto: Equinor

Når du vel fag på skulen, gjer du det anten ut frå kva du er interessert i, eller kva du trur er fornuftig. Sånn bør du tenkje ved val av parti òg. Då hjelper det å kunne litt om politikk for å ha nokre knaggar å hengje bodskapen i partia på.

Ingen parti er perfekte

Ingen er samde med eit parti i absolutt alt. «Det perfekte partiet» finst ikkje. Før eit val lagar alle partia eigne partiprogram. Her ramsar dei opp det dei meiner om alle saker dei trur kan vere viktige for veljarane.

Partiprogramma er ofte over 100 sider lange. Men du treng ikkje lese alle partiprogram for å velje kva parti du vil stemme på!

Dei aller fleste vel parti ut frå nokre saker dei er spesielt opptekne av, til dømes innvandring, miljø eller skule.

Om ein ventar med å velje parti eller partnar til ein er sikker på å ha funne den perfekte, endar ein ofte opp både singel og partilaus.

Jens Stoltenbergtidlegare statsminister

Kva saker du er mest opptekne av, kan variere frå val til val. Det kjem an på kva saker som får mest merksemd i media og kva livsfase du er i, altså om du bur heime, studerer eller har familie.

Faktisk pleiar så mange som 30-40 % av alle veljarar å byte parti frå eit val til det neste. Det er med andre ord ikkje sånn at du låser deg til eit parti berre fordi du har stemt på dette éin gong.

Oppgåve: Kva for nokre politiske saker er viktigast for klassen?

I denne oppgåva skal de finne ut kva for nokre politiske saker som er viktigast for klassen, og diskutere kvifor akkurat desse.

  • Alle i klassen rangerer kva tre saker dei synest er dei viktigaste. Ta gjerne utgangspunkt i lista over tema på denne sida. Læraren tel opp resultatet.
  • Kvifor trur de resultatet vart akkurat sånn? Hengjer resultatet saman med kva alder de har, der de bur, kva saker som får mykje merksemd i media, eller andre ting?
  • Kva er viktigast når ein skal stemme? Bør ein ta omsyn til det som er best for seg sjølv, eller kva ein trur samfunnet er best tent med?
Dekorelement: Spørsmålstegn
Oppdatert 28. apr. 2025