Gå til innhold/innhald
Til forsiden
Jonas Gahr Støre og Erna Solberg konkurrerer i stein-saks-papir.
Jonas Gahr Støre frå Arbeidarpartiet og Erna Solberg frå Høgre leier dei største partia i Noreg, og møtest ofte til duellar både på Stortinget og tv.
Foto: Mona Hauglid/Arendalsuka

Om partia for ungdomsskulen

Alle parti ønskjer eit best mogleg samfunn, men dei er usamde om kva veg som er den beste til målet.
  • 8.-10.
  • Tekst
  • Oppgåve
  • 8.–10.

Lærarrettleiing

Grunnleggende forståing av korleis partisystemet vårt fungerer er heilt avgjerande for både forståinga og tilliten til demokratiet.

Om opplegget

Formålet med denne oversikta er å gi elevar på ungdomstrinnet ei innføring i omgrepa høgresida, venstresida og sentrum i norsk politikk.

Oversikta består av:

  • Ein kort tekst om partisystemet vårt, som plasserer partia i blokkene høgre, venstre og sentrum.
  • Oppgåver som lèt elevane utforske partisystemet vårt.

Korleis bruke oversikta?

Her er eit forslag til korleis opplegget kan gjennomførast i klasserommet:

  1. Bruk tid først på å lese om dei ulike partiblokkene.
  2. Gjer oppgåver i grupper eller individuelt.

Oversikta kan óg nyttast som ein referanse i arbeid med andre ressursar på Stortingets undervisningssider om partia, Stortinget og demokratisk deltaking.

Her er nokre relevante lenkjer:

I eit demokrati er det viktig at det finst fleire alternativ å stemme på når det er val. På Stortinget er det i dag 10 parti.

Partia har ofte ulike meiningar om kva som er dei beste løysingane på problem i samfunnet. Når det er val, stemmer ein på det partiet ein er mest samd med.

Oversikt over partienes andel av de 169 representantene på Stortinget. Rødt: 8, SV: 13, Arbeiderpartiet: 48, Senterpartiet: 28, MDG: 3, Pasientfokus: 1, KrF: 3, Venstre: 8, Høyre: 36, FrP: 21.
Her ser du korleis fordelinga av representantar på Stortinget vart etter valet i 2021.
Illustrasjon: Stortinget

Partiblokker

Ofte plasserer ein partia på venstresida, høgresida eller i sentrum for å vise kor samde eller usamde dei er med kvarandre. Dette blir kalla ofte partiblokker.

Det er likevel ikkje alltid så enkelt som at partia som tilhøyrer same blokk er samde om alt, og usamde med partia frå andre blokkar. Til dømes finst det parti både på høgresida og venstresida som er veldig opptekne av klima og miljø.

Veldig ofte samarbeider også partia på venstre- eller høgresida med parti i sentrum. Til dømes samarbeider Arbeidarpartiet og Senterpartiet i regjering i dag.

Trykk på pluss-teikna for å lese meir om dei ulike blokkene i norsk politikk:

Venstresida

Kva kjenneteiknar venstresida?

Partia på venstresida ønskjer ofte eit ganske høgt nivå på skattar og avgifter. Til gjengjeld skal staten betale for velferdsgode som sjukehus, utdanning og kulturtilbod.

Dei ønskjer små økonomiske forskjellar mellom grupper i samfunnet, og er villige til å skattleggje dei med høgast inntekt meir for å oppnå dette.

Av partia på Stortinget, plasserer vi gjerne Raudt (R), Sosialistisk Venstreparti (SV) og Arbeidarpartiet (A) på venstresida.

Partilogoene til Rødt, SV og Arbeiderpartiet

Høgresida

Kva kjenneteiknar høgresida?

Partia på høgresida ønskjer lågare skattar, og meiner at private bedrifter kan levere mange av velferdstenestene på ein billigare og meir effektiv måte enn staten.

Dei snakkar mindre om sosial utjamning, og er i større grad villige til å akseptere økonomiske forskjellar mellom grupper i samfunnet. 

Av partia på Stortinget, plasserer vi gjerne Høgre (H) og Framstegspartiet (Frp) på høgresida.

Partilogoene til Høyre og FrP.

Sentrum

Kva kjenneteiknar sentrum?

I det politiske sentrumet, mellom høgre- og venstresida, plasserer vi som regel Kristeleg Folkeparti (KrF), Venstre (V) og Senterpartiet (Sp).

Miljøpartiet Dei Grøne (MDG) kallar seg «blokkuavhengig», og ønskjer ikkje å bli plassert i nokon av «blokkene».

Partia i sentrum kan samarbeide både med parti på høgresida og venstresida, avhengig av kven dei er mest samd med i enkeltsaker.

Partilogoene til Senterpartiet, MDG, KrF og Venstre.
Grafikk som viser partiblokkene på Stortinget. Rødt, SV og Arbeiderpartiet tilhører venstresiden. Senterpartiet, MDG, KrF og Venstre er plassert i sentrum. Høyre og FrP er plassert i høyresiden.

Ingen har reint fleirtal

I Noreg er det utenkjeleg at noko parti skal få fleirtal åleine på Stortinget. Så sjølv om Høgre og Arbeidarpartiet ofte har vore dei største partia, har dei likevel vore avhengig av å samarbeide med andre parti å sikre fleirtal.

Partilederne står i vandrehallen i forbindelse med lokalvalget 2023.
Partileiarane for dei ni største partia på Stortinget samla i vandrehallen. Kor mange kjenner du igjen?
Foto: Stortinget

I tillegg til dei ni partia over, vart Pasientfokus valt inn på Stortinget med éin representant i 2021. Pasientfokus stilte berre til val i Finnmark, hovudsaka deira er å få sjukehus til Alta.

Oppgåver

Svar på spørsmåla under i små grupper eller individuelt.

  1. Partia blir plasserte på venstresida, høgreside og sentrum med utgangspunkt i økonomisk politikk. Teikn ei linje og plasser partia frå venstre til høgre.
  2. Skriv ned éi sak du knyter til kvart av partia på Stortinget.
  3. I det norske Stortinget sit det relativt mange politiske parti. Diskuter fordelar og ulemper ved å ha mange ulike parti representert i eit parlament.
Oppdatert 19. des. 2024

Relatert innhald